Is in deze oudste kerk van Drenthe ook een mysterie verborgen? Een grafveld vol kinderlijkjes, een restauratie door een hunebedonderzoeker, schaarse bronnen op het internet, wat is het ware verhaal achter de Bonifatiuskerk van Vries?
De kerk is de oudste van Drenthe, de eerste houten kerk wordt in 820 tenminste in een schriftelijke bron vermeld hoewel andere bronnen zeggen dat er rond 775 al 2 kerken naast elkaar bestonden. De kerk schijnt erg bekend en belangrijk geweest te zijn in de geschiedenis, onder andere als verzamelplaats voor bedevaartsgangers naar Santiago de Compostella, maar de bronnen zijn schaars dus wordt er wellicht iets verborgen dat alleen voor ingewijden bekend is of zelfs in de vergetelheid is geraakt. Wij vinden het mysterieus dat tijdens de restauratie (1946-1949, notabene door de archeoloog A. E. van Griffen die zoveel onderzoek op hunebedden heeft uitgevoerd!) een grafveld werd aangetroffen met 153 stoffelijke overschotten van kinderen. De kinderen moeten rond het jaar 1000 zijn overleden en waren boven elkaar begraven. Er circuleren verschillende verklaringen, waarvan de meest aannemelijke uitgaat van het uitbreken van een ernstige ziekte die vooral kinderen velde en dat het er zoveel zijn doordat alle overleden kinderen uit de verre omstreken naar de Mariakapel in deze heilige plek werden gebracht.
De kerk wordt genoemd in het boek 12 Magische Plaatsen in Nederland. Zijn er weer ley lines in het spel? Volgens een ander bron werd vroeger ook recht gesproken en zouden er hier mensen, en zelfs kinderen, zijn terechtgesteld.
Volgens prof.dr. Hans Kuhn zou dit het stamland van de Friezen zijn. Er schijnt een leylijn van hier naar Wynaldum te lopen.
Ons mysterie bestaat uit een aantal vragen:
Onderaan dit artikel een overzicht van de bekende historie van de kerk maar nu eerst onze bevindingen naar aanleiding van een persoonlijk bezoek.
Vandaag, 13 september 2014, was het monumentendag en ook de kerk in Vries ontsloot zijn deuren. Binnen trof ik enkele heren die heel bereidwillig waren mij meer te vertellen dan wat de schaarse internetbronnen te melden hadden.
Het mooiste verhaal gaat over de eerste dominee, E. Huisman. Hij was de katholieke pastor in de kerk toen die door de protestanten werd overgenomen. Hij wilde zo graag aanblijven dat hij zich bekeerde. In de jaren dat hij dominee was, zakte hij echter iedere keer voor het examen dat je moest doen om protestants dominee te mogen zijn. Daarnaast nutigde hij bovenmatig alcohol en nadat hij de vrouw van de koster op het hoofd had geslagen was de maat vol en moest hij uit Drenthe verdwijnen (wat hij als enfant terrible uiteraard niet deed).
Maar een antwoord op de echte vragen hebben we dus niet gekregen, het mysterie blijft staan tot we het hebben opgelost.
Geschiedenis:
Reeds voor het jaar 800 stond in Vries een kerk, waarschijnlijk van hout. Deze is vermoedelijk afgebrand en daarna herbouwd in steen. Tijdens een restauratie (1946-1949) heeft men sporen van beide oude kerken teruggevonden, gelegen onder de huidige kerk. De huidige kerk is halverwege de 12e eeuw, grotendeels in romaanse stijl, gebouwd en werd gewijd aan Bonifatius. De rijk versierde romaanse toren werd halverwege de 12e eeuw gebouwd en in de jaren erna het schip. De toren is rijk versierd met lisenen en spaarvelden, het schip is veel eenvoudiger uitgevoerd. Het grote gotische koor werd gebouwd in 1425. De toren is het oudste deel en is eigendom van de gemeente. Behalve als klokkentoren diende hij als uitkijkpunt om vijanden tijdig te kunnen zien aankomen.
In 1517 werd de Mariaklok in de toren gehangen. Klokkengieter Wolter Schonenborch zag geen kans zo'n grote klok kant-en-klaar naar Vries te transporteren. Hij nam alle benodigde materialen mee, en goot de klok ter plekke op het plein. Toen de klok klaar was kwam ongeveer de hele bevolking er aan te pas om de klok op zijn plaats te krijgen.
Bij de restauratie werd in de grond voor de kerk een mal teruggevonden van de luiklok. Deze mal wordt met de eveneens gevonden holle en bolle dakpannen (zogenaamde monniken en nonnen) bewaard in het museum dat onder de consistorie van de kerk is ingericht.
Op de Mariaklok staan de volgende woorden:
"Maria bin ick oheten
dat kerspel van vrees het mij gheten
Wolter Schonenborch goet mij
Do men schreef MDXVII daer bij"
In 1599 kwam de Bonifatiuskerk in handen van de protestanten. De gewelven van het koor stortten in 1680 in en werden vervangen door een zoldering. Omstreeks 1780 werd het zadeldak vervangen door een tentdak. In 1872 werd een grootscheepse verbouwing gepleegd, waardoor het romaanse karakter van het gebouw verloren ging. Bij de restauratie in de periode 1946 tot en met 1949 werd deze zoldering weer vervangen door een overwelving. Ook het schip werd ingrijpend gereconstrueerd en voorzien van romaanse vensters.
meer foto's zijn hier te vinden.
Bronnen:
http://ifthenisnow.nl/nl/pointsofinterest/sint-bonifatiuskerk-vries
http://rijksmonumenten.nl/monument
http://www.oudvries.nl
http://karelvdb.home.xs4all.nl/vries.htm
http://www.pkn-vries.nl
We hebben dus wel een nieuw mysterie maar nog geen antwoorden. Binnenkort zullen we de archieven verder induiken en jullie op de hoogte houden van het onderzoek.
